Son dönemlerde özel hastanelerin tedavi masraflarına ilişkin ücretlendirme politikaları dikkat çekmekte olup hasta ve hasta yakınları, özel hastanelerin fahiş fiyat uygulamalarından yakınmaktadırlar. Özel hastaneler, sağladığı hizmetlerin karşılığında hastalardan fark ücreti olarak da bilinen ilave ücret tahsil etmektedir. İlave ücret, vakıf üniversiteleri dâhil sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları tarafından verilen sağlık hizmetine istinaden Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan ücretin dışında doğrudan sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerden alınabilen ücrettir. Özel hastaneler tarafından alınan ilave ücretin detayları 24.3.2013 tarihli ve 28597 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Güvenlik Kurumu (Kurum) Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’nin 1.9. vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Tebliğe göre özel hastaneler, ilave ücret miktarını Tebliğ ve eklerinde yer alan sağlık hizmetleri işlem bedellerinin tamamı üzerinden, Kurumca belirlenen oranı geçmemek kaydıyla, alabilmektedirler. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 73. maddesine göre iki katına kadar alınabilecek ilave ücretin tavanını belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili olup bu tavan dâhilinde alınabilecek ilave ücret oranları Kurum tarafından belirlenir. Kurumca belirlenen ilave ücret oranı hâlihazırda tavan oranı olan %200, yani iki katı oranındadır. Kurumun internet sitesinden, özel hastanelere ödenecek güncel ilave ücret miktarı hesabı yapılabilmektedir. Örnek vermek gerekirse kurumca 50 TL olarak belirlenmiş bir tedavi için kurum ile anlaşmalı bir özel hastanenin hastadan alabileceği ilave ücret miktarı azami 100 TL olacaktır. Ancak sıklıkla görüldüğü üzere özel hastaneler, kurumca belirlenen tavan oranın çok daha üzerinde oranlarda ilave ücret alarak hastaları yüksek tedavi masrafları ile karşı karşıya bırakabilmektedir.
Öte yandan özel veya kamu hastanelerinde, acil sağlık hizmeti verilmesi ve acil vakaların hastanın sağlık güvencesi olup olmadığına veya ödeme gücü bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kabul edilmesi ve gerekli tıbbi müdahalenin kayıtsız şartsız ve gecikmeksizin yapılması zorunlu olmasına karşın, tedavi uygulanmaya başlamadan önce mevzuata aykırı şekilde hastalardan hizmet bedeli talep edilmektedir. Oysa SUT’ye göre Kurum ile anlaşmalı olsun veya olmasın hastanelerin acil servisinde tedavi gören hastalardan katılım payı veya ilave ücret talep edilmesi mümkün değildir. Ancak bazı özel hastanelerin hastalara, gerçeğe aykırı şekilde acil durumun sona erdiğine ilişkin taahhütname imzalatılarak ücret aldığı da görülmektedir.
Hasta veya Hasta Yakınları Ne Yapabilir?
Tebliğe göre “Kurumla sözleşmeli/protokollü vakıf üniversiteleri ile özel sağlık kurum ve kuruluşları, aynı başvuru numarası altında yatarak tedavilerde yapılan Kurumca karşılanan sağlık hizmeti bedellerinin toplamının 100 (yüz) TL’yi aşması halinde, bu hizmetleri ve varsa ilave ücret tutarını gösterir, 'Hastaya Sunulmuş Olan Hizmetleri ve İlave Ücreti Gösterir Belge'yi en geç hastanın taburcu olduğu tarihte hastaya vermek zorundadır.” Bununla birlikte hastalar, özel hastanelerin kendilerine fatura vermekten imtina ettiklerini dile getirmektedir. Yine de, özel hastanelerin mevzuata aykırı şekilde yüksek fiyatlandırmasına karşı hastaların öncelikle aldıkları hizmet ve yapılan tetkiklere ait hizmet dökümünü içeren faturayı hastaneden talep etmesi gerekmektedir.
Mevzuata aykırı şekilde aşırı miktarda ücret alınması halinde hastaların, öncelikle fazla ödenen ücretin iadesi için hastaneye başvurması, talebin olumsuz değerlendirilmesi halinde ise sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak dava yoluyla fazla ödenen ücreti iade alması mümkündür. Söz konusu fazla ödeme miktarının 10.390 TL’nin altında olması durumunda ise hastaların, fazla ödenen ücreti geri alabilmeleri adına Tüketici Hakem Heyeti yoluna başvurma imkânı da bulunmaktadır. Ayrıca durum; İl Sağlık Müdürlüğüne ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirildiği takdirde, hastanelere cezai işlem uygulanabilmektedir.
Koronavirüs (Covid-19) Tanı ve Tedavisi Sebebiyle Özel Hastaneler Ücret Talep Edebilir Mi?
Bilindiği üzere gündemde olan Koronavirüs (Covid-19) salgını sebebiyle bazı özel hastanelerin, hastalardan fark ücreti, test, yoğun bakım ve sonrasındaki hizmetler için fahiş ücretler talep ettikleri yönünde iddialar bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığınca yayımlanan 20.03.2020 tarihli Pandemi Hastaneleri konulu genelge ile bünyesinde Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji, Göğüs hastalıkları, İç Hastalıkları uzmanı hekimlerden en az ikisinin bulunduğu ve 3. seviye erişkin yoğun bakım yatağı bulunan hastanelerin Pandemi Hastanesi olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Ancak genelgede özel hastanelerin hastalardan tedavi ücreti almaması gerektiği yönünde bir açıklık bulunmamaktadır. Bununla birlikte, 9 Nisan 2020 tarihli Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in 1. maddesi ile SUT’nin 1.7 numaralı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Acil hal” tanımı “ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlar ile pandemi süresince pandemi olgularına yönelik tanı ve tedavileri kapsamaktadır. Bu nedenle sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.” şeklinde değiştirilmiş, 2. madde ile Tebliğin İlave Ücret Alınmayacak Sağlık Hizmetleri başlıklı 1.9.3 numaralı maddesine “Pandemi süresince pandemi olgularının tanı ve tedavileri” ibaresi eklenmiştir. Dolayısıyla bu değişikliklerle birlikte pandemi ilan edilen Covid-19 salgını kapsamında özel hastaneler tarafından uygulanacak tanı ve tedaviler; acil hal kapsamına alındığından ve ilave ücret alınmayacak sağlık hizmetlerine dâhil edildiğinden; özel hastanelerin, hastanın sağlık güvencesi olup olmadığına veya ödeme gücü bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kabul edilmesi ve gerekli tıbbi müdahalenin kayıtsız şartsız ve gecikmeksizin yapılması zorunlu olup bu hizmet karşılığında hastalardan herhangi bir ücret talep etmeleri yasaklanmıştır. Buna rağmen özel hastaneler tarafından çeşitli sebeplerle ücret alınması halinde hastaların yukarıda anılan süreci takip ederek ödenen bedeli iade alması mümkündür.